Piyasa Gözetimi ve Denetimi Sıkça Sorulan Sorular
Bu sayfada, RE Direktifini uygulayan Avrupa Birliği ve Üye Devletler ile Avrupa’daki diğer idari temsilcilerin hizmetleri sonucunda sık karşılaşılan sorular listelenmektedir.
RE Direktifi Hakkında Genel Bilgi
Ülkemizde Avrupa Birliği (AB) uyum yasaları çerçevesinde telsiz ve telekomünikasyon terminal ekipmanları için hazırlanan R&TTE Direktifinin uyumlaştırılarak yayınlanan Telsiz ve Telekomünikasyon Terminal Ekipmanları Yönetmeliği (1995/5/AT) kapsamında piyasa gözetim ve denetim faaliyetleri yürütülmektedir. Ancak AB, mevcut belirsizlikleri gidermek, iktisadi işletmeler üzerindeki gereksiz idari yükü azaltmak, mobil telefonlar ve taşınabilir diğer cihazlar için ortak şarj (common charger) cihazı ile ürünlerin kullanımını kolaylaştırmak ve çevre kirliliğini önlemek gibi amaçlarla R&TTE Direktifini değiştirmeyi kararlaştırmıştır.
Yeni ihtiyaçlar göz önüne alınarak, AB tarafından 1999/5/EC sayılı R&TTE Direktifinin yerini alacak olan Telsiz Ekipmanları Direktifi (Radio Equipment Directive/RED) 13 Nisan 2014 tarihinde kabul edilmiştir. Avrupa Birliği, 2014/53/EU sayılı Telsiz Ekipmanları (TE) Direktifini onaylamış ve direktif 22/05/2014 tarihinde AB Resmi Gazetesi’nde yayımlamıştır. AB üye ülkeleri, aday ülkeler ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ülkeleri, R&TTE direktifinin yürürlükten kaldırılacağı 12 Haziran 2016 tarihine kadar ulusal mevzuatını güncellemekle ve 13 Haziran 2016 tarihinden itibaren de TE Direktifini uygulamakla yükümlüdür. Direktifin gereklerinin sağlanabilmesi için 1 yıllık geçiş süreci uygulanmış ve bu geçiş süreci 12 Haziran 2017’de sona ermiştir.
RE Direktifinin kapsamı nedir?
RE Direktifi, telsiz ekipmanlarının piyasaya arzı, serbest dolaşımı ve hizmete sunulmasına ilişkin düzenleyici bir çerçeve oluşturmaktadır. Direktif kapsamında bulunmayan ekipmanlar şunlardır:
1. Piyasada bulundurma kapsamına girmediği sürece amatör telsizciler tarafından kullanılan telsiz ekipmanları. Aşağıdaki ekipmanlar piyasada bulundurma kapsamına girmez:
- Amatör telsizciler tarafından kullanılan montaj amaçlı telsiz kitleri.
- Amatör telsizciler tarafından kullanılmak üzere modifiye edilmiş telsiz ekipmanları.
- Amatör telsizcilikle ilgili deneysel ve bilimsel çalışmalar için bireysel olarak amatör telsizciler tarafından yapılmış telsiz ekipmanları.
2. 2014/90/AB sayılı AB Direktifi kapsamına giren denizcilik ekipmanı.
3. 2018/1139 sayılı AB Tüzüğü kapsamına giren ve yalnızca uçuş amaçlı kullanılan havacılık ekipmanları:
- İnsansız hava araçları dışındaki hava araçları ve birleşik halde bulunan motorları, pervaneleri, parçaları ve bunların kurulu olmayan ekipmanları.
- 2018/1139 sayılı AB Tüzüğünün 56 ncı maddesi kapsamında sertifikalandırılan ve yalnızca Uluslararası Telekomünikasyon Birliği tarafından tahsis edilen frekanslarda münhasıran havacılık amacı ile çalışan insansız hava araçları ve bunların birleşik halde bulunan motorları, pervaneleri, parçaları ve kurulu olmayan ekipmanları.
4. Sadece araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmak üzere profesyoneller için özel amaçlı yapılmış ölçme ve değerlendirme kitleri.
RE Direktifi kapsamında yer almayan ekipman için nereden onay almalıyım?
Diğer AB Direktifleri kapsamında bulunan bu tür ekipmanlar için, kapsamı altında oldukları Direktif hükümleri geçerlidir.
Uydu yayın alıcıları direktif kapsamında mıdır?
Evet, yalnızca alıcı özellikli cihazlar da RE Direktifi kapsamındadır.
RE Direktifi denizcilik telsiz ekipmanı için uygulanabilir mi?
Sadece IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü) düzenlemeleri (SOLAS-Denizde Can Güvenliğine İlişkin Konvansiyon) kapsamına girmeyen yerleşik gemilerdeki telsiz ekipmanı RE Direktifi kapsamına girer, Örn; iç sularda çalışan gemilerdeki ve çok sayıdaki deniz taşıtındaki ekipman.
Gemi emniyet sistemleri direktif kapsamında mıdır?
Tamamen gemi emniyeti için kullanılan gemi emniyet sistemleri Üye Devletler tarafından Direktif kapsamından çıkarılabilir. Ancak Üye Devletlerin böyle bir zorunluluğu bulunmamaktadır.
Topluluk’a tahsis edilmemiş frekans bandlarında çalıştığı için kullanımına izin verilmeyen telsiz ekipmanının toplulukta piyasaya arzı mümkün müdür?
Ürün Direktifin şartlarını karşıladığı ve üreticinin ambalaj ve kullanım kılavuzuna ekipmanın Topluluk sınırları dahilinde kullanılamayacağını belirten açıkça görünür bir işaret iliştirdiği takdirde, evet.
İmalatçı CE işaretini iliştirmediği takdirde ürünün sorumluluğu kime ait olacaktır?
Ürünü piyasaya arz eden kuruluş sorumlu olacaktır.
Telsiz ekipmanında, ambalajında ve kutu içeriğinde hangi işaret, bilgi ve belgeler bulunmalıdır?
Kutu içeriğinde uzun veya kısa formatta Uygunluk Beyanı (DoC) bulunmalıdır.
Ürün, ürün ambalajı ve dokümentasyonu uygun CE işareti ve gerektiği durumlarda piktogram taşımalıdır. Uygunluk değerlendirme işlemleri için onaylanmış kuruluşlara başvurulmuşsa CE işaretinden sonra onaylanmış kuruluş numarası da yer almalıdır. Piktogram topluluk sınırları içinde kullanımı uyumlaştırılmamış telsiz frekans bandlarında çalışan ekipman için bilgi kullanım talimatında ve ambalaj üzerinde açıkça görünür şekilde olmalıdır. Ekipmanın kullanılması amaçlanan ülkeleri ya da bu ülke sınırlarındaki coğrafi bölgeleri belirtmelidir.
Örnek piktogram
Kullanıcının ekipmanı amacına uygun şekilde kullanabilmesi açısından, ekipmanın kullanım amacı belirtilmelidir. Gerekli ise ekipmanın kurulumuna ilişkin bilgi de ayrıca temin edilmelidir.
Üretici veya ürünün piyasaya arzından sorumlu kişi cihazın kullanım amacı hakkında kullanıcıyı bilgilendirmelidir. Bu bilgi ekipmanın bağlanması planlanan kamu telekomünikasyon şebekelerine ait tebliğ edilen arayüzlerin tanımlanması için yeterli olmalıdır. Bilgi görülebilir şekilde olduktan sonra, hangi formatta verileceği üreticinin sorumluluğundadır.
Söz konusu telsiz ekipmanı SIM kart içermesi durumunda SIM karta ait IMEI numaraları cihaz üzerinde ve ambalajında belirtilmelidir. SMS gönderim/alım fonksiyonlarına cihazların Türkçe SMS uygunluk metnine (ETSI TS 123.038: Kısa mesaj hizmetlerinde alfabe ve diller konusundaki teknik özellikleri ve ETSI TS 123.040: Kısa mesaj hizmetlerinde uygulamalar konusundaki teknik özellikleri) ambalaj üzerinde yer vermesi gerekmektedir.
Ekipman tip, grup ve/veya seri numarası ve üreticinin ismi ile marka ve model bilgisini taşımalıdır.
Telsiz ekipmanlarının piyasa gözetimi ve denetiminden kim sorumludur?
Üye Devletler, EFTA ülkeleri ve aday ülkelerin ulusal piyasa gözetim ve denetim kuruluşları, piyasa gözetimi ve uygulamalarından sorumludur.
TE Yönetmeliği 05.11.2020 tarihinden önce piyasada zaten yer alan telsiz ekipmanlarını kapsıyor mu?
TE Yönetmeliği 05.11.2020 tarihinde 3 aylık geçiş süreci ile birlikte yürürlüğe girmiştir. Bu tarihe kadar piyasaya arz edilmiş ürünler TTTE Yönetmeliği, 05.11.2020 - 05.02.2021 tarihleri arasında hem TTTE hem TE Yönetmeliği, 05.02.2021 tarihinden itibaren ise yalnızca TE Yönetmeliğine uygun ekipmanlar piyasaya arz edilebilir.
Uygunluk değerlendirme prosedürleri nasıl uygulanır?
Üretilecek ürüne uygun uygunluk değerlendirme prosedürü Red Guide’da belirtildiği gibi aşağıdaki tabloya uygun olarak gerçekleştirilebilir.
Telsiz ekipmanının Topluluk içinde serbest dolaşımı ne zaman mümkün olacaktır?
RE Direktifinde yer alan CE işaretini taşıyan ve Direktifin temel şartları ile tüm hükümlerine uygun olan telsiz ekipmanı, serbestçe dolaşabilir ve ilkelere uygun olarak Topluluk içinde kısıtlama olmaksızın kullanılabilir (hizmete sunulabilir).
TEY için genel olarak hangi temel şartlar uygulanabilir?
Telsiz ekipmanları;
- Herhangi bir gerilim sınırı olmaksızın Belirli Gerilim Sınırları için Tasarlanan Elektrikli Ekipman ile İlgili Yönetmelik (2014/35/AB)’in 5 inci maddesinde belirtilen emniyet gereklerini sağlayarak, insanların ve evcil hayvanların sağlık ve güvenliği ile mülkiyetin korunması,
- 2/10/2016 tarihli ve 29845 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği (2014/30/AB)’nde belirlenen şekilde ve yeterli seviyede elektromanyetik uyumluluk,
şartlarını sağlayacak şekilde imal edilir.
- Telsiz ekipmanları, zararlı elektromanyetik girişimleri önlemek için radyo spektrumunu verimli kullanacak ve bu spektrumun etkin kullanımını destekleyecek nitelikte imal edilir.
Ayrıca Kurum, aşağıda belirtilen temel gereklerin belirli kategoriler veya sınıflar dâhilindeki ekipmanlara uygulanması amacıyla alınan Komisyon kararlarını çıkaracağı düzenlemeler çerçevesinde uygulayabilir:
- Ortak şarj cihazı ve harici aksesuarları ile uyumlu çalışır.
- Haberleşme şebekesi aracılığıyla diğer telsiz ekipmanları ile uyumlu çalışır.
- Türkiye ve AB üyesi ülkelerdeki uygun tipteki arayüzlere bağlanabilir.
- Haberleşme şebekesine veya şebekenin çalışmasına zarar vermez ve şebeke kaynaklarının uygunsuz kullanılması nedeni ile haberleşme hizmetinin kabul edilemez bir seviyede bozulmasına sebep olmaz.
- Kullanıcıların ve abonelerin kişisel bilgileri ile gizliliğinin korunmasını sağlamak için tedbirler içerir.
- Sahtekârlığa karşı korunma sağlanması için belirli özellikleri destekler.
- Acil durum hizmetlerine erişim sağlanması için belirli özellikleri destekler.
- Engelli kullanıcılar tarafından kullanımlarını kolaylaştırmak için belirli özellikleri destekler.
- Telsiz ekipmanları, sadece kendisi ile birlikte uyumlu çalıştığı ispatlanan yazılımların yüklenmesini sağlayan özellikleri destekler.
Uyumlaştırılmış standartlardan başka hangi standartlar uygulanabilir?
Üretici, kullanımının uygulanabilir temel şartlara uygunluk sağladığını düşündüğü herhangi bir teknik özelliği seçme hakkına sahiptir. Ancak bu diğer standartı kullandığında, ilgili mercilerin talep ettiği uygunluk değerlendirme (Teknik Dosya Seyri ve Tam Kalite Güvencesi dahil) ile ilgili prosedürlere uygun şekilde hareket ettiğini kanıtlamak üreticinin sorumluluğundadır.
TEY lisanslamayı kapsar mı?
TEY kapsamı, telsiz ekipmanının topluluk sınırları içinde pazara sürülmesi, serbest dolaşımı ve hizmete sunulması konularında Direktifin düzenleyici bir çerçeve oluşturduğunu öngörmektedir. Bu yüzden lisansların bu çerçeveye uygun olması gerekir.
CE işareti taşımayan ekipman ticari fuarlarda sergilenebilir mi?
Direktife uyumlu olmadığı için henüz AB piyasasına arzına izin verilmeyen ekipman, üzerinde görünür şekilde AB içinde piyasaya arz edilemeyeceği veya hizmete sunulamayacağını gösteren bir işaret taşıması şartı ile ticari fuar veya sergilerde sergilenebilir. Direktif uyarınca bu ekipmanın kullanımına izin verilmez fakat bazı Ulusal Yetkililer çok kısıtlı bir kullanıma izin verebilir (zaman, yer, süre).
Telsiz arayüz dökümanlarına nasıl ulaşabilirim?
Telsiz arayüz dökümanları Milli Frekans Planı, Frekans Tahsisinden Muaf Telsiz Cihaz ve Sistemleri Hakkında Yönetmelik ve uyumlaştırılmış standartlar çerçevesinde telsiz arayüz dökümanlarına adresinden ulaşılabilmektedir.
Programlanabilir telsiz ekipmanları
Programlanabilir ekipman piyasaya arz edilirken üreticilerin, yetkili temsilcilerinin veya ürünlerin piyasaya arzından sorumlu kişilerin sınıflandırma sistemine çok dikkat etmeleri gerekir. Mevcut olmayan veya yalnızca özel lisans koşulları ile kullanılabilen frekanslarda çalışması için kullanıcı tarafından programlanabilen ekipman Sınıf 2’ye girer. Dolayısıyla bu tür ekipmana piktogram ve ilgili diğer işaretlemeler iliştirilmeli ve kullanıcı kılavuzu da ekipmanın kullanım şartlarına ilişkin kesin bilgiler içermelidir. Kullanıcının tekrar programlayamadığı ve üretici tarafından Sınıf 1 cihazı olarak çalışacak şekilde yapılandırılan ekipman ise Sınıf 1’e aittir. Ancak bu durumun suistimal edilerek kullanıcıların izin verilmeyen frekans bantlarında ve limitlerin üzerinde güçlerde ekipman kurulumuna imkan sağlayacak uygulamalar nedeniyle piyasaya arz yasağı ve idari para cezası da dahil yaptırımlar uygulanabilmektedir.
Güvensiz ilan edilen cihazlar hangileridir?
Kurumumuz tarafından gerçekleştirilen PGD faaliyetleri kapsamında güvensiz olduğu tespit edilen telsiz ekipmanları Ticaret Bakanlığı’na ait Güvensiz Ürün Bilgi Sistemi’nde (GÜBİS) ve ayrıca Kurumumuz web sitesi üzerinden ilan edilmektedir.