Standardizasyon Politikaları
Ülkeler tarafından uygulanan farklı teknik düzenlemeler, standartlar ve uygunluk değerlendirme işlemleri, uluslararası ve AB ticaretinde teknik engel teşkil etmektedir.
Küreselleşmenin ticaret hayatına yansımaları, teknolojinin hızla gelişmesi ile desteklenirken, rekabetin giderek artması teknik düzenleme, standart ve uygunluk değerlendirme işlemlerinin uyumlaştırılarak ticaretin önündeki teknik engellerin kaldırılması gereğini ortaya çıkartmaktadır.
Bu çerçevede, ticaretteki söz konusu teknik engellerin kaldırılmasına yönelik standardizasyon politikaları, uluslararası ve AB kapsamında yürütülmektedir.
Diğer taraftan ülkemiz, uluslararası standardizasyon politikası ile AB'ye üyelik sürecinde kararlı adımlar attığımız ve bölgesel olarak da entegre olduğumuz Avrupa standardizasyon sistemine uyumlu ve destekleyici niteliktedir.
Bu doğrultuda Kurumumuz, hızlı bir küreselleşmenin yaşandığı günümüzde "Türkiye'deki telekomünikasyon sektörünün uluslararası standartlara ulaşmasını sağlayan, araştırma-geliştirme faaliyetleriyle dünyadaki gelişmelere katkıda bulunan, sektöre yön veren bir kuruluş olmak" vizyonunu benimsemiştir. Bu kapsamda Kurumumuz, standardizasyonda yaşanan gelişmeleri etkin ve verimli bir şekilde takip ederek, uluslararası ve AB standardizasyon politikalarının telekomünikasyon alanına entegre edilmesini sağlamaktadır.
Uluslararası Standardizasyon Politikaları
İkinci Dünya Savaşı sonrasında, dünya pazarlarında serbest ticaretin geliştirilmesi, ticarette rekabetçi bir ortamın meydana getirilmesi, uluslararası ticaret kurallarının oluşturulması ve yönetilmesi amacıyla, 1948 yılında 23 ülke hükümeti tarafından imzalanan ticarette serbestleşmeyi öngören Ticaret ve Gümrük Tarifeleri Genel Anlaşması (GATT) fiili olarak uluslararası ticaretin düzenlenmesinden sorumlu bir platform halini almıştır. Yeni bin yılın eşiğinde ise uluslararası ticaretin kazandığı farklı boyut ve özellikler de göz önünde bulundurularak, 1995 yılında Uruguay Çok Taraflı Ticaret Müzakereleri sonucunda DTÖ kurulmuştur. Ülkemiz, DTÖ’nün, üyesidir.
DTÖ, sadece üye sayısı açısından GATT’tan fazla değil, aynı zamanda, uygulandığı ticari faaliyetler ve ticaret politikaları açısından da daha geniş bir alanı kapsamaktadır. GATT, sadece mal ticaretini kapsarken, DTÖ mal, hizmetler ve fikri mülkiyet hakları olarak da bilinen “Fikir Ticareti’ni” de kapsamaktadır.
DTÖ bünyesinde yürütülen çalışmalar, insan sağlığı ve güvenliği, hayvan ve bitki yaşam ve sağlığı, tüketicileri yanıltıcı uygulamaların önlenmesi, çevrenin korunması ile bu kapsamda alınan önlemlerin ticari korumacılığa dönüşmemesi hedefleri arasında anlamlı bir denge kurulmasını amaçlamaktadır. Bu çerçevede, ticarette teknik engellerin önlenmesine ilişkin DTÖ’nün Ticaretteki Teknik Engeller Anlaşması (DTÖ-TBT) hüküm ve prosedürlerine uygunluğun sağlanması büyük önem arz etmektedir.
DTÖ-TBT Anlaşması, ticarette teknik engellerin önlenmesi için uluslararası alanda kabul edilmiş en temel araçtır. Bu anlaşma ile teknik düzenlemeler, standartlar, uygunluk değerlendirmesi alanlarında serbest ticareti engelleyen korumacı nitelikteki uygulamaları ortadan kaldırılması hedeflemektedir.
DTÖ-TBT Anlaşmasının temel prensipleri;
- İlgili alandaki uygulamalarda mevcut ise uluslararası standartların ve uluslararası standart kuruluşlarının tavsiyelerinin temel alınması,
- Teknik düzenlemeler, standartlar ve uygunluk değerlendirmesinde yerli ve ithal ürünlerin hem maliyet hem de prosedür yönünden eşit şartlara tabi tutulması ve ayrım yapılmaması,
- Üyeler arasında özellikle yeni oluşturulan düzenlemeler, standartlar ve uygunluk değerlendirmesi konularında karşılıklı bilgilendirme ve fikir değişiminin sağlanması,
- Aynı amaçlara yönelik olmaları şartıyla ülkelerin teknik düzenlemeler, standartlar ve uygunluk değerlendirmesi alanlarındaki farklı uygulamaların karşılıklı olarak tanınması,
- Gelişmekte olan ülkelerin yetersiz koşullarının göz önünde bulundurulması ve bu ülkelere yardım yapılmasıdır.
Bu temel prensipler kapsamında uygulamalarda şeffaflığın sağlanması, uluslararası standartlardan, farklı uygulamalardan kaynaklanan teknik engellerin azaltılması amacıyla taslak mevzuat hakkında diğer DTÖ üyesi ülkelerin bilgilendirilmesini hedefleyen ”Bildirim Sistemi” ile diğer ülkelerden gelecek bilgi ve belge taleplerini karşılamak üzere oluşturulan “Bilgi Bildirim Merkezleri” Anlaşmanın öngördüğü temel mekanizmalardır. Diğer taraftan, firmaların ihracat yaparken karşılaştıkları başlıca problemlerden biri hedef pazarlarda ürünlerinin tabi olacağı teknik düzenleme ve standartlar hakkında bilgi eksikliğidir. Firmaların bu tür bilgilere erişimini de sağlamak amacıyla, Anlaşma her üye ülkenin bu bilgilerini verecek “Bilgi Bildirim Merkezleri” oluşturmasını gerekli kılmaktadır.
Avrupa Standardizasyon Politikası
Avrupa standardizasyon politikasının dönüm noktası, malların serbest dolaşımıdır. Bu amacı gerçekleştirmek için var olan mekanizmalar, Ticarete Teknik Engeller’in çıkmasını önlemeye, karşılıklı tanımaya ve teknik mevzuat uyumuna dayanmaktadır.
Avrupa standart organizasyonları olan CEN, CENELEC ve ETSI, Yeni Yaklaşım kapsamında Uyumlaştırılmış Standart (US)’ların tespiti, hazırlanması ve kabul edilen standartların bir listesinin AB Komisyona sunulmasından sorumludur. Bu tür standartların teknik içeriği de yine bu kuruluşların sorumluluğu altındadır.
US’ların hazırlanması ve kabulü Genel Rehber İlkelerine dayanmaktadır. Rehber, ilgili tüm tarafların katılımı, kamu kuruluşlarının rolü, standartların kalitesi ve AB’nin her yerinde standartların uygulanmasının yeknesaklığı gibi standardizasyonla ilgili bir dizi ilke ve yorumları içermektedir. Bu kapsamda, US’lar Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamında ihtiyari olarak uygulanmaktadır.
Yeni Yaklaşım kapsamındaki standardizasyon prosedürü aşağıda verilmektedir.
Yeni Yaklaşım Kapsamında Standardizasyon Prosedürü
- AB üyesi Devletlerle yapılan danışmaların ardından görevlendirme yapılır.
- Görevlendirme Avrupa standart organizasyonlarına iletilir.
- Avrupa standart organizasyonu görevlendirmeyi kabul eder.
- Avrupa standart organizasyonları ortak program hazırlar.
- Teknik Komite standart taslağı hazırlar.
- Avrupa ve ulusal standart organizasyonları kamuoyu yoklaması yapar.
- Teknik Komite yorumları değerlendirir.
- Ulusal standart organizasyonları oylar / Avrupa standart organizasyonları onaylar.
- Avrupa standart organizasyonları referansları AB Komisyonuna iletir.
- AB Komisyonu referansları yayımlar.
- Ulusal standart organizasyonları Avrupa standartlarını uyumlaştırır.
- Ulusal yetkili kuruluşlar ulusal standartların referanslarını yayımlar.