Uzlaştırma Prosedürü
5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu
5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu (EHK) Kurumumuza yargı dışı çözüm yollarından biri olan uzlaştırma yönteminin işletilmesine ilişkin olarak yetki vermektedir. Bu kapsamda EHK’nın ‘Kapsam’ başlıklı 2’nci maddesi birinci fıkrası, ‘uzlaştırma faaliyetlerinin yürütülmesi’nin anılan Kanuna tabi olduğu hükmüne yer vermiştir. Bunun yanı sıra Kanun’un ‘Kurumun görev ve yetkileri’ başlıklı 6’ncı maddenin birinci fıkrası (d) bendi “Bu Kanun çerçevesinde gerektiğinde işletmeciler arasında uzlaştırma prosedürünü işletmek, uzlaşma sağlanamadığı takdirde ilgili taraflar arasında aksi kararlaştırılıncaya kadar geçerli olmak üzere gerekli tedbirleri almak.” hükmü Kurumun uzlaştırma yetkisine açıkça işaret etmiştir. Bu kapsamda olmak üzere, ‘Erişim anlaşmaları ve uzlaşmazlıkların çözümü’ başlıklı 18’inci maddenin birinci ve ikinci fıkraları çerçevesinde erişim uyuşmazlıklarının çözümüne ilişkin olarak Kurumumuzun uzlaştırma hususundaki yetkileri detaylandırılmıştır. Bahse konu düzenlemede, “(1) Erişim anlaşmaları taraflar arasında ilgili mevzuata ve Kurum düzenlemelerine aykırı olmamak kaydıyla serbestçe müzakere edilerek imzalanır. Taraflar arasında erişim talebinden itibaren azami iki ay içerisinde anlaşma tesis edilememesi veya mevcut erişim sözleşmesinde bu Kanun kapsamında herhangi bir anlaşmazlık vuku bulması halinde Kurum, taraflardan herhangi birinin başvurusu üzerine, belirleyeceği esaslar çerçevesinde taraflar arasında uzlaştırma prosedürü işletmeye ve/veya geçici ücretin belirlenmesi de dahil olmak üzere, kamu menfaati açısından gerekli gördüğü diğer tedbirleri almaya veya uzlaştırma talebini reddetmeye yetkilidir.
(2) Kurum, uzlaştırma sürecinde tarafların anlaşamaması halinde, erişim anlaşmasının anlaşmazlık konusu olan hüküm, koşul ve ücretlerini, belirlenen istisnai haller hariç olmak üzere iki ay içerisinde belirlemeye yetkilidir. Belirlenen hüküm, koşul ve ücretlerin işletmeciler tarafından, mevzuat ve Kurum düzenlemeleri çerçevesinde aksi kararlaştırılıncaya kadar uygulanmasına devam olunur.” hükmü yer almaktadır.
Bu Kanun hükmüne göre; taraflar arasında erişim talebinden itibaren azami iki ay içerisinde anlaşma tesis edilememesi veya mevcut erişim sözleşmesinde bu Kanun kapsamında herhangi bir anlaşmazlık vuku bulması halinde Kurum, taraflardan herhangi birinin başvurusu üzerine, (i) belirleyeceği esaslar çerçevesinde taraflar arasında uzlaştırma prosedürü işletmeye, (ii) geçici ücretin belirlenmesi de dahil olmak üzere, kamu menfaati açısından gerekli gördüğü diğer tedbirleri almaya, (iii) uzlaştırma talebini reddetmeye yetkilidir. Anılan Kanun hükmüne göre, Kurumumuz, kendisine intikal eden her uzlaştırma talebini kabul etmek ve uzlaştırma prosedürü işletmek konusunda bağlı bir yetki ya da mutlak bir görevi haiz bulunmamakta, Kanunun amaç ve kapsamını belirleyen ilkeler çerçevesinde uzlaştırma yetkisi ile donatılmaktadır. Söz konusu düzenlemede, Kurumumuzun uzlaşamayan taraflar arasında geçerli olacak hüküm, koşul ve ücretleri her hâl ve şartta tesis etmekten ziyade, kamu menfaati açısından gerekli müdahalelerde bulunmasını öngörülmektedir. Bu itibarla, erişim uzlaşmazlıklarına ilişkin Kurumumuza yapılan başvurular, yürürlükteki mevzuat hükümleri ile genel düzenleyici işlemleri, bu düzenlemelerin amaç ve kapsamı ile işletmeci hak ve yükümlülükleri öncelikle göz önünde bulundurulmak suretiyle değerlendirilmekte ve sonuçlandırılmaktadır.
EHK mad. 16/4 gereğince; erişim ile ilgili anlaşmaların, elektronik haberleşme hizmetlerinin yürütülmesinde ve altyapısının işletiminde rekabeti ve tüketici haklarını engelleyici sonuçlara yol açmayacak şekilde tanzim edilmesi gerekmekte olup bu hususların yerine getirilmesine ilişkin olarak, Kurum tarafından onaylanan referans erişim teklifleri kritik bir öneme sahiptir. Zira, referans erişim teklifinin yayımlanması ile, başta piyasaya yeni girenler olmak üzere sektörde faaliyet gösteren işletmecilerin erişim yükümlüsü işletmeciler ile yapacakları erişim anlaşmaları kapsamındaki belirsizlikler asgariye indirilmiş ve söz konusu işletmecilerin ileriye yönelik planlarını yapabilmeleri sağlanmış olacaktır. Diğer bir önemli konu da işletmeciler arasında anlaşmazlık çıkması halinde uygulanacak uzlaştırma süreçlerine de ışık tutacak olan referans erişim tekliflerinde yer alan hüküm, koşul ve ücretlerin belirlenmesi ile erişim anlaşmazlıklarının büyük ölçüde önüne geçilmesinin sağlanmasıdır. Buna rağmen ortaya çıkan erişim anlaşmazlıklarına ilişkin hüküm, koşul ve ücretlerin tespitinde, Kurumumuzca onaylanmış ve yürürlüğe konulmuş olan referans erişim teklifleri öncelikle dikkate alınmaktadır.
08.09.2009 tarih ve 27343 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Erişim ve Arabağlantı Yönetmeliği
EHK’da yer verilen hükümlere istinaden 08.09.2010 tarih ve 27343 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Erişim ve Arabağlantı Yönetmeliği Kurumumuzun yasal uzlaştırma yetkisinin uygulanma usul ve esaslarını ihtiva etmektedir. Konuya ilişkin ayrıntıları içeren ve işletmecilerin konuya ilişkin hak ve yükümlülükleri gösteren Yönetmeliğin ‘Uzlaşmazlıkların çözümü’ başlıklı 18’inci maddesi aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:
“(1) İlgili işletmeciler arasında, yeni bir erişim talebinden itibaren azami iki ay içerisinde anlaşma tesis edilememesi veya mevcut erişim sözleşmesinde bu Yönetmelik kapsamında herhangi bir anlaşmazlık vuku bulması halinde taraflardan herhangi biri Kurumdan uzlaştırma prosedürünün işletilmesini talep edebilir.
(2) Kuruma uzlaştırma talebinde bulunan işletmecilerin başvurularında aşağıdaki hususlar yer almalıdır.
a) Tarafların isim ve unvanları,
b) Erişim talebinin yapıldığı tarih,
c) Erişim talebinin kapsamı ve süresi,
ç) Erişim talebi çerçevesinde teklif edilen ücret ve gerekçeleri,
d) Taraflarca üzerinde anlaşma sağlanamayan hususlar,
e) Yukarıda sıralanan hususlara ilişkin her türlü bilgi ve belge.
(3) Kurum, başvuru yapan işletmecinin gerekli belgeleri sunmaması hâlinde eksikliklerin belirlenen süre içerisinde tamamlanmasını talep eder. Söz konusu eksikliklerin verilen süre içerisinde tamamlanmaması halinde başvuru reddedilmiş sayılır.
(4) Kurum, kendisinden uzlaştırma talebinde bulunulduğunu diğer işletmeciye yedi gün içinde tebliğ eder. İşletmeci, tebligatı almasını müteakip onbeş gün içinde, görüşlerini ve konuya ilişkin bilgi ve belgeleri Kuruma sunar.
(5) Kurum, söz konusu bilgi ve belgelerin alındığı tarihten itibaren otuz gün içinde, işletmecilere ilgili mevzuat kapsamında getirilen yükümlülükleri, Kurum tarafından aynı veya benzer hususlarda yapılan düzenlemeleri, talep konusu hizmetin ekonomik ve teknik açıdan alternatiflerinin varlığı ve bu maddede öngörülen uzlaştırma prosedürü dışındaki müzakere, arabuluculuk da dahil tarafların başvurabileceği uyuşmazlık çözüm yollarının mevcut uzlaşmazlığı daha etkin bir şekilde giderme olasılığı gibi hususları dikkate alarak uzlaştırma talebini kabul edip etmeyeceğine karar verir. Talebin reddedilmesi durumunda ilgili işletmecilere bildirimde bulunulur. Kurum, uzlaştırma talebini kabul etmesi halinde ilgili işletmecileri uzlaştırma toplantısına davet eder. Uzlaşmazlık konularının söz konusu toplantıda tutanak altına alınması ile uzlaştırma süreci başlatılır.
(6) Kurum, uzlaştırma sürecinde tarafların anlaşamaması halinde, taraflarca sunulan bilgi ve belgeleri 5 inci maddede belirtilen ilkeler doğrultusunda nitelik ve nicelik itibarıyla değerlendirerek erişim anlaşmasının anlaşmazlık konusu olan hüküm, koşul ve ücretlerini uzlaştırma sürecinin başladığı tarihten itibaren iki ay içerisinde belirlemeye yetkilidir. Ancak, uzlaştırma talebinin daha önce sunulmayan bir hizmete ilişkin olması, talebin içeriğinin kapsamlı bir çalışma ve bilgi toplama süreci gerektirmesi ve Kurumun gerekli gördüğü diğer istisnai hallerde bu süre en fazla iki ay daha uzatılabilir.
(7) Kurum, bu madde kapsamında gerekli gördüğü her türlü bilgi ve belgeyi taraflardan talep edebilir. Taraflar, söz konusu bilgi ve belgeleri Kurum tarafından belirlenecek süre içinde Kuruma göndermekle yükümlüdür.
(8) Kurum tarafından belirlenen hüküm, koşul ve ücretler; referans erişim tekliflerinde ve Kurum düzenlemelerinde yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, uzlaştırma talep eden işletmecinin Kuruma başvuruda bulunduğu tarihten itibaren yürürlüğe girer.
(9) Kurum, uzlaştırma sürecinde, geçici ücretin belirlenmesi dâhil, kamu yararının gerektirdiği her türlü tedbiri alır. İşletmeciler, geçici ücret dâhil, Kurum tarafından alınacak tedbirlere uymakla yükümlüdür. Kurum, geçici ücreti belirlerken, daha önce uygulanmakta olan ücretleri ve/veya 12 nci madde hükümlerini dikkate alır. İşletmeciler, Kurum tarafından nihai ücretin belirlenmesinden sonra, geriye dönük olarak bu ücret üzerinden mahsuplaşırlar.
(10) Müteakip Kurum düzenlemeleri aksini gerektirmedikçe veya ilgili mevzuat çerçevesinde işletmecilerin mutabakatıyla aksi kararlaştırılmadıkça, Kurumun belirlediği hüküm, koşul ve ücretlerin uygulanmasına devam olunur.”.
Yukarıda alıntılanan Yönetmelik maddesi, öncelikle tarafların ortak bir anlaşma zemininde buluşmaları (sözleşme serbestisi) esasına dayanmakta; erişim ve arabağlantıya ilişkin mevcut anlaşmazlığın belirli bir süre (azami 2 ay) devamı halinde uzlaştırma prosedürü işletmesi için taraflara Kuruma başvurma hakkı tanımakta; söz konusu başvuruyu değerlendirecek olan Kurumun belirli hususları (işletmecilere ilgili mevzuat kapsamında getirilen yükümlülükleri, Kurum tarafından aynı veya benzer hususlarda yapılan düzenlemeleri, vs.) göz önünde bulundurarak uzlaştırma talebini kabul edip etmeyeceğine dair bir karar vereceğini hüküm altına almakta; uzlaştırma başvurusunun kabulü halinde ise Kuruma taraflar arasındaki uzlaşmazlığın sona ermesine yönelik (geçici ücretin belirlenmesi dahil) gerekli tedbirleri alma yetkisi ve nihayet 2 aylık süre içerisinde (bu süre istisnai durumlarda bir 2 ay daha uzatılabilecektir) aksi taraflarca (veya müteakip Kurum düzenlemeleri ile) belirleninceye kadar geçerli olacak erişim anlaşmasının anlaşmazlık konusu olan hüküm, koşul ve ücretlerini belirleme yetkisi vermektedir.